یادداشت|تأثیرات آلودگی هوا بر توسعه صنعت گردشگری و جاذبه‌های تاریخی استان خوزستان و راهکارهای مقابله

تأثیرات آلودگی هوا بر جاذبه‌های تاریخی و صنعت گردشگری

۱. فرسایش و تخریب فیزیکی آثار تاریخی

   · ذرات ریزگرد: این ذرات با نشستن بر روی سطوح سنگ‌تراشی، کتیبه‌ها، آجرهای باستانی و نقوش برجسته، به مرور زمان باعث ساییدگی، فرسایش و از بین رفتن جزئیات هنری آن‌ها می‌شوند. ترکیب شیمیایی برخی ریزگردها نیز می‌تواند منجر به واکنش‌های شیمیایی مخرب و تجزیه مصالح تاریخی شود.

   · دود و آلاینده‌های صنعتی: این آلاینده‌ها حاوی اسیدها و نمک‌های خورنده هستند که می‌توانند باعث سیاه شدن سطوح، ایجاد ترک و در درازمدت تضعیف ساختار بناهای تاریخی شوند.

۲. کاهش جذابیت بصری و تجربه گردشگری

   · کاهش شدید دید افقی به دلیل پدیده ریزگردها، امکان لذت بردن از مناظر تاریخی و طبیعی را از گردشگران سلب می‌کند.

   · گرد و غبار نشسته بر روی آثار، ظاهر آن‌ها را ناخوشایند و عکس‌برداری را با مشکل مواجه می‌سازد.

   · آلودگی هوا و بوی نامطبوع، محیطی ناسالم و ناخوشایند برای حضور بلندمدت گردشگران در فضای باز ایجاد می‌کند.

۳. تأثیرات منفی بر سلامت گردشگران و تصویر ذهنی مقصد

   · نگرانی از مشکلات تنفسی و آلرژی ناشی از ریزگردها، بسیاری از گردشگران بالقوه را از سفر به خوزستان منصرف می‌کند.

   · تداوم اخبار مربوط به آلودگی هوا، تصویری منفی و ناامن از استان خوزستان به عنوان یک مقصد گردشگری در اذهان عمومی داخلی و بین‌المللی ایجاد می‌کند.

راهکارهای ممکن با توجه به بودجه کم حفاظت از آثار تاریخی

۱. راهکارهای کوتاه‌مدت و کم‌هزینه

   · پوشش‌های حفاظتی موقت: استفاده از پوشش‌های نایلونی یا پارچه‌ای مقاوم برای پوشاندن بخش‌های حساس و آسیب‌پذیر آثار در روزهای پرغبار.

   · شستشوی مداوم با روش‌های ساده: شستشوی منظم آثار با آب خالص و فشار پایین (در صورت امکان و با نظر کارشناسان) برای زدودن لایه‌های رسوبی ریزگردها قبل از تثبیت و چسبندگی بیشتر.

   · کاشت گیاهان بومی و مقاوم: کاشت نهال‌های گیاهان بومی و مقاوم در برابر کم‌آبی در اطراف محوطه‌های تاریخی برای تثبیت خاک و کاهش گرد و غبار محلی.

   · استفاده از فناوری‌های دیجیتال: تهیه تورهای مجازی و محتوای دیجیتال با کیفیت از آثار تاریخی تا در شرایط نامساعد جوی، گردشگران بتوانند به صورت مجازی از این آثار بازدید کنند.

۲. راهکارهای بلندمدت و زیرساختی

   · مطالعه و شناسایی کانون‌های ریزگرد: همکاری با دستگاه‌های ذی‌ربط برای شناسایی دقیق کانون‌های داخلی و بین‌المللی تولید ریزگرد و اجرای برنامه‌های مقابله با آن.

   · تصفیه و کنترل آلاینده‌های صنعتی: الزام صنایع به نصب و بهره‌برداری از فیلترها و سیستم‌های تصفیه پیشرفته برای کاهش انتشار آلاینده‌ها.

   · اعمال پوشش‌های نانومواد بر روی آثار: در صورت تخصیص بودجه، استفاده از پوشش‌های نانویی که باعث دفع آب و گرد و غبار و محافظت از سطح آثار می‌شوند.
 

وظایف دستگاه‌های دولتی و نقش نمایندگان مجلس شورای اسلامی

۱. سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی

   · اولویت‌بندی آثار تاریخی در معرض تهدید و مستندسازی دقیق آسیب‌های وارده.

   · تدوین برنامه عملیاتی حفاظت اضطراری از آثار در برابر آلودگی با بودجه حداقلی.

   · جذب مشارکت بخش خصوصی، نهادهای علمی و سازمان‌های مردم‌نهاد (NGOs) برای کمک به حفاظت و معرفی آثار.

   · برگزاری تورهای آموزشی برای راهنمایان گردشگری و جوامع محلی در زمینه اهمیت حفاظت و روش‌های ساده مراقبت.

۲. استانداری خوزستان و اداره کل محیط زیست

   · هماهنگی بین‌دستگاهی برای ساماندهی کانون‌های داخلی ریزگرد و کنترل آلاینده‌های صنعتی.

   · پیگیری تخصیص اعتبارات ملی و استانی برای اجرای پروژه‌های مقابله با ریزگرد و حفاظت از آثار تاریخی.

   · نظارت مستمر بر عملکرد صنایع در زمینه رعایت استانداردهای زیست‌محیطی.

۳. شهرداری‌ها

   · توسعه فضای سبز و کاشت درختان بومی در حریم آثار تاریخی و شهرها.

   · بهبود سیستم حمل و نقل عمومی برای کاهش آلاینده‌های ناشی از خودروهای شخصی.

۴. نمایندگان مجلس شورای اسلامی استان خوزستان

   · پیگیری و اختصاص اعتبار ملی: نقش نمایندگان در این زمینه کلیدی است. آنان می‌توانند با استفاده از موقعیت قانونی خود، موضوع حفاظت از آثار تاریخی خوزستان در برابر آلودگی هوا را به یک «دغدغه ملی» تبدیل کنند. این امر شامل:

     · پیگیری برای اختصاص ردیف بودجه خاص در قالب «اعتبارات ملی مقابله با آسیب‌های زیست‌محیطی به میراث فرهنگی» در بودجه سنواتی کشور.

     · lobbying برای جذب کمک‌های بین‌المللی و فاینانس از سازمان‌هایی چون یونسکو و برنامه عمران ملل متحد (UNDP) برای پروژه‌های حفاظتی.

     · ایجاد و تصویب «طرح ویژه نجات آثار تاریخی خوزستان» در مجلس شورای اسلامی و تخصیص منابع مالی پایدار برای آن.

   · وظیفه نظارتی: نظارت جدی بر عملکرد وزارتخانه‌های نیرو، نفت، صنعت و سازمان محیط زیست در اجرای تعهداتشان برای کاهش آلاینده‌ها در استان خوزستان.

۵. رسانه‌ها

   · اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی در مورد ارزش آثار تاریخی خوزستان و تهدیدات ناشی از آلودگی هوا.

   · انعکاس مشکلات و پیگیری راهکارهای ارائه شده.

جمع‌بندی

حفاظت از میراث تاریخی خوزستان در برابر آلودگی هوا،تنها از عهده یک دستگاه برنمی‌آید و نیازمند عزمی ملی، برنامه‌ریزی منسجم و مشارکت تمامی ذی‌نفعان است. در این میان، نقش نمایندگان مجلس شورای اسلامی استان در اخذ اعتبارات ملی و نظارت بر اجرای سیاست‌های کلان، بی‌بدیل است. با وجود محدودیت بودجه، می‌توان با اجرای راهکارهای کم‌هزینه و هوشمندانه در کوتاه‌مدت و پیگیری جدی راهکارهای بلندمدت با پشتوانه مالی مناسب، این گنجینه‌های بی‌بدیل ملی را برای نسل‌های آینده حفظ کرد و زمینه توسعه پایدار صنعت گردشگری در استان خوزستان را فراهم کرد.